Nu ik er terugkom, zie ik het pas
als een paradijs, dit groene land
de bloemen, het gouden graan
al de rijkdom die ik normaal vond

Nu overweldigt het bekende
mijn nieuwe ogen, vervult het me
met een weemoed al voor
ik aan weggaan denk

Of zal ik blijven voor de rest
van mijn leven, best wetend
dat het zielshart werken is
om samen te slapen

wolfmensen en schaapmensen
koe-, beer- en slangmensen
Het is hartwerken in het paradijs
voor genoeg stro voor iedereen

Vaak was het hun blije vroomheid
soms de brutale blik in hun ogen
of hun overdreven voorzichtigheid
– ik wist hen te vinden

alsof ik ze kon ruiken
de belijders, pruttelend
bij de ketel in hun huisjes
– ik vulde de kerkers met hen

Ze willen de feiten niet
accepteren en liever fantaseren
over goddelijk ingrijpen
– ze zijn bijgelovig en opstandig

Ik ken de wetten beter dan zij
en ik handelde als vrij man
zonder last of ruggespraak
– met volmachten en soldaten

tot ik duidelijk hoorde: Stop.
Ik ben het. Ga niet verder.
Luister. En doe wat ik zeg.
– Stuur liever een ander

antwoordde ik
ik zag niet meer
wat ik moest, wat moest ik
– in godsnaam doen?

Het is een opdracht van hogerhand
anders zou ik de moeite niet nemen
want het leven is kort
en ik wil er van genieten

Maar ik moet, mag en kan ook
wel geloven in een happy end
want ik heb zo veel
angst, wanhoop en wensen

En: er zijn een paar getuigen
die weten wat ze hebben gezien
een feitelijke waarheid
die wij onder elkaar doorvertellen

al is ze officieel verboden
omdat ze onze zorgen onbelangrijk
en onze goede daden onvoldoende
maken, ik weet niet precies hoe

het is onbegrijpelijk, maar het geldt
voor iedereen, dat is het goede nieuws
wat er ook gebeurd is, het brengt vrede
in harten die ervoor open staan

Het is zo stil buiten, nooit meer
zal hij in de loggia staan, nooit meer
zal hij me aankijken, nooit meer

nooit meer raakt hij mij aan

Ik kon niet slapen, keerde terug
bij het eerste licht om hem te wassen
en te balsemen, zijn geest was geweken

hij was niet meer waar hij lag
en ik knielde, omarmde zijn lichaam
en huilde de koude doeken nat

Zijn armen waren sterk als pilaren
met blote handen
kon hij een leeuw aan stukken scheuren

alle vrouwen hielden van hem, ze hadden
geen rust, liepen de straten en pleinen af
altijd kwamen ze langs zijn huis

Woelend droomden ze
van zijn zwarte haren
ze grepen hem vast en lieten niet los

ze wilden in zijn schaduw liggen, zijn hoofd
tussen hun borsten leggen, uit zijn hand
honing eten en hem voorstellen aan hun moeder

maar hij koos mij, heel de nacht
vrijden we in de open lucht
heerlijk geurden de liefdesappelen

De winter en de regen waren voorbij
struiken en bomen kwamen in bloei
en in heel het land zongen vogels

Vechten is kermen en zwaarden
losrukken van de lijken, natte
sandalen, rode voeten gewassen
in bloed, en dat het uren duurt

om 's nachts plein en paleis
schoon te spoelen en dan toch
nog de stad uitgejaagd worden

Vechten is kerende kansen
niet opgeven, maar een list
verzinnen, een houten paard
een Münchhausen of tunnel

met honderden door de schacht
naar de waterburcht binnentrekken
in de gesloten koningsstad

Vechten is steeds opnieuw
aanvallen, schreeuwen, houwen
en klauwen als leeuwen
over groeiende bergen

doden, want het is nabij
ook al trekken we ons terug
het is nabij zolang we leven

Hoe staan de sterren
daar in de nachthemel boven
de stadsmuur en het geschreeuw

van de strijders op het plein?
Hier is het rustig, we vallen in slaap
maar mijn lief hoort de dolkmannen

komen en roept ons wakker: Nabij!
de overgave van de stad is nabij!
De Leeuw omhelst hem innig

voor de ruiters hem omsingelen
verminken en meenemen
De strijders vluchten, vechten

zich dood in de engte bij de bron
Het was nabij, het is voorbij
Ik heb geen thuis meer

alleen schuilplaatsen in de nacht

Mijn lief, wat zullen ze je aandoen
waar ben je, waar is het oordeel
dat jou bevrijdt?

Geen gloeiende storm uit de woestijn
geen ziedende toorn uit de hemel
geen dageraad in het oosten

alleen het machtige leger
dat ons als opstandelingen doodslaat
en in de kuil gooit bij de botten

van misdadigers en verliezers
Heeft er iemand gebid en gesmeekt
om een paar rechtvaardigen te sparen?

Blijft om die enkelen de stad gespaard?
Wij die ontkomen zijn, schuilen huilend
in ons recht waar we de doden eren

wier vertrouwen is beschaamd. Waarom?
Ik kan niet slapen, ik adem vragen
maar hoor geen antwoorden

Ik luister, luister ook naar mij
wees genadig en antwoord mij
zoek mij zoals ik U zoek, blijf

niet verborgen, wijs mij niet af
help mij, verwerp me niet
verlaat mij niet, wees mij nabij

De grote boot, zijn buik vol kleur-
lichamen, uitgevaren naar de wolken
beweegt niet meer
om de hoge berg
die omlaag begint te groeien

Als een zaaddoos springt hij open
bevrucht de hellingen met bloed
uit de oude wereld, met codes
van het geheim van het leven
vers geschreven

die op reis gaan over de aarde
als kleine arken, zwemarken
kruip-, loop- en vliegarken
bloedkoffertjes
vol voorgeschiedenis

van de wereld
de echte wereld
niet de ware
die de mensen
zouden scheppen

Het is een serieuze zaak
mannen aan de rivier
bespreken en proeven de revolutie

De cavalerie komt
de heilige arresteren
en sluit hem ver weg op

Het is feest in dat fort
de koning is jarig
een meisje danst

Ze warmt de mannen op
met haar blote buik
en moet een wens doen

Ze weet zich geen raad, zoekt
bescherming bij haar moeder
die het hoofd van de heilige vraagt

Los van zijn lijf wordt het
's nachts overgedragen
aan zijn volgelingen die zingen

van revolutie en rechtop staan
zonder de voet van de koning
in hun rug

Hij leefde in voorspoed
en wilde een contract sluiten
met zijn god om dat zo te houden

want hij offerde zonder zekerheid
wat hij terug zou krijgen, terwijl
hij wist dat geluk een vogel is

die zelf kiest waar ze rust
en wie ze voedt als haar jong
hij was bang

dat ze weg zou vliegen
en besloot tot een extra offer
van heel zijn huishouden

alle mannen en jongens moesten
zich schikken naar zijn wil en
de regenboog bezegelde het

In magere jaren verlangen
wij knechten op het land
naar een gunstig teken

om terug te keren
naar een vrij bestaan
en het is gekomen

Donder en duisternis
De hoge heren honen
Dat komt er dus van!

Ze laten ons gaan
zonder vee, wij lachen
hen vierkant uit en blijven

zogenaamd
We pakken stiekem in
gaan 's nachts de dorpen door

vermoorden in elk huis een kind
en wijzen met de bloedmessen
goud en zilver aan

als ons loon van jaren
Na een snelle maaltijd vertrekken we
een lange karavaan van wagens en vee

We redden het tot de Rietzee
voor het leger komt en
het echte stenen gaat hagelen

Twijfelaars beginnen te jammeren

Een bevrijding moet je doen
en je moet geluk hebben, zoals wij
wegtrekkend onder het teken
de rookpluim, een vuurkolom in de nacht
hopeloos klem raakten

tussen het leger en de scheidingszee
we werden bang, wilden niet sterven
en liepen door, het water stond laag
het viel bijna droog – vooruit, verder
naar de overkant

Bij dageraad kwamen de strijdwagens
achter ons aan, de steile oever af
met ruiters en lansiers, opgetogen
ons te hebben ingehaald en belust
te moorden en te verkrachten

maar tot onze verbazing verraste
het water hen, een vloedgolf, snel
en hoger dan ooit, verzwolg hen
Mirjam nam de trommel
de vrouwen dansten en zongen

Oeloe oeloe oeloe oeloe
we leven! we leven!
we zijn ontsnapt!
na al die jaren
hebben we het gedaan!

Jozefs botten rammelden van blijdschap

Wonderen zijn een wonderlijk geloof
in een hogere macht, door de leiders
gevoed voor de bestwil van het volk

Er zijn hier nog ooggetuigen
onbekend met de waarheid
van andere getuigen

eerlijke mensen die ook
de ramp hebben overleefd
van de vulkaanuitbarsting

die Knossos bedolf en de vloot
aan stukken sloeg, maar
hun stem reikt niet ver

buiten de havensteden
niet tot in het land
waar herders dwalen

en boeren knielen
offerend aan de goden
van hun grootouders, gelovend

in eigen grote verhalen, slimme
combinaties van oude gebeurtenissen
en dierbare herinneringen

halve waarheden, geheeld
door wat weg te laten, wat toe
te dichten en de aandacht af te leiden

Dat is de traditie, geheiligd
door de meesterillusionist
die de leiders gezamenlijk zijn

Om het vee te laten grazen trek ik
van oase naar oase, zeulend

met een enorme zandloper
een toren op wielen, en ik tel

korrel na korrel
tot de tijd op zal zijn, ik tel

mijn moedeloosheid af:
wat zal ik dan hebben bereikt

als oude man? Alleen dat ik zelf
in de woestijn een zandloper ben

met korrels geluk: familie
enkele vrienden en de schoonheid

van de sterrenhemel, een beker
helder water, een veilige nacht

en soms het godsgeschenk
van een kwartel of wat honing

Langs de weg staat een engel
met wilde haren en een mond vol
verbazing, een engel van steen:

mama, je bent achtergebleven
je hebt teveel gezien
van de koolzwarte hemel

's Nachts trilde de grond, de deur
rammelde van boze buren. Ga weg!
riep papa. Wat willen jullie?

Mijn dochters? Zal ik ze sturen?
Ze zijn nog maagd. Hij riep ons
maar vlug vlug verlieten we de stad

die toen gestenigd werd
We hebben geen vriendinnen meer
Volgend jaar zouden we gaan trouwen

Onthoud alleen het goede, herhaal het
dag op dag, levenslang
Maak steeds een nieuw begin, doe het
grondig, vergeet oude gedachten
ga ze uit de weg om jezelf te redden

Dood ze als het niet anders kan
Je zonen, je broers en je buren
sla hen dood en laat hen liggen
voor gieren en hyena's
Het moet zo

Niet uit wreedheid, niet uit bloeddorst
maar omdat wat zij geloven niet bestaat
dus hun leven doet er niet toe
Jouw dolk veroordeelt hen niet
maar het voltrekt de Woorden

Lees ze, lees ze voor
Zaai vrees en gehoorzaamheid
Eeuwige straf
verwachten
is wijsheid! inzicht!

Ik snuif de oude geur op, de heiligheid
van wierook en gordijnen, geheimzinnig
zacht kaarslicht en daarachter de belofte

van kracht, wonderen en geluk

Steen voor steen, doek voor doek
hebben we het Huis hersteld
acht dagen lang brandde de olie

van kracht, wonderen en geluk

Hiervoor hebben we gestreden
zijn we jarenlang verslagen
wonnen we met zeven armen

van kracht, wonderen en geluk

Met verhalen maken we een land
van losse dorpen, ballen we de jaren
samen in een godsbewijs van macht:

het oversteken van de grensrivier
de toegangsstad met trompetgeschal
voorgoed verwoest, het land schoon-
gewassen van hoog tot laag
in één veeg, als een eetbord

Met verhalen praat ik achteraf
mijzelf en het verleden goed
toekomstplannen inbegrepen

Dagelijks binden woorden ons
bijeen tot een natiestaat
Als we zwijgen, zou dat het einde zijn
ook als we zouden wagen
om de waarheid te vertellen

van de mensen die hier eerder woonden

Betovergrootoma, waarom
gingen jullie weg uit het waterland?
Was er te weinig plaats voor jullie

vee tussen de volle akkers?
Wat waren jouw dromen? Dun
zijn de mijne, als doorschijnend dons

Mijn bed is hard, ik sjouw
water en brandhout
en de mannen moeten zo nodig

op strooptocht, er kookt onrust
in het bloed van mijn zonen
Als ze maar heelhuids thuiskomen

met een gram goud voor het gevaar
van de belofte van het land
waaruit honger jullie verdreef

De glans van hun zwaarden
geronnen, dikke muren bedwongen
steden en koningen, wie weet

dat het struiken waren, grotten
en hutten, dorpshoofden, de buit
wat vee en een paar meisjes

Geen land van koeien en tulpen
waar het gras altijd groen is en zoet
de honing van de jonge jaren

toen je woonde in het paradijs

Waren de regen en de vloed
een straf voor Eva en ons
vrijpostige verstand
dat niet altijd het goede doet?

Of gebruiken we dat verstand
juist te weinig, zoals toen
mijn man onze zoon ontzag
en boos werd op de baby?

Wat bezielde hem? Hij is oud
en maakt zich zorgen om de wereld
sinds de ramp waarbij wij alle acht
gespaard gebleven zijn

Laten we zijn woorden maar vergeten
gewoon een goed leven leiden
en een stad van vrede stichten
als centrum van heel de wereld

O zoete belofte! Ik ben kinderloos
maar toch voor eeuwig gezegend
en bedreigd met uitroeiing
van mijn nakomelingen
als ze ongehoorzaam worden
en hun voorhuid behouden

In de zwartste nachten
van mijn twijfels ga ik liggen
op een warme steen onder de sterren
om te zien hoe ontelbaar veel
mensen er geboren zullen worden

Ik droom van één groot volk
al is mijn zoon een wilde ezel
die tegen allen vecht
en allen vechten tegen hem

Proost op
het paradijs
mijn vader
zijn droom

Proost op
de heuvels
en het asiel
tijdens de hongersnood

Proost op
mijn mooie vrouw
onze kinderen en
de verre toekomst

Jullie zegeningen
zijn de mijne
tot in eeuwigheid
amen

Tempelambtenaren hebben het land
groot gemaakt, maar nu laten ze het
vallen, in eigen stukken; mijn vrienden
zijn veel te dure vrienden

Uit voorzichtigheid gaf vader me
na mijn zoogjaren weg
aan Egypte, de tempel in de delta

en toen de dynastie verloren leek
omdat de Ethiopiërs oprukten
dachten de priesters slim te zijn
door me te benoemen tot legeraanvoerder

Maar ik nam de heilige vogels
mee in manden, in de woestijn
beten ze de adders voor onze voeten dood

We verrasten de vijand in zijn slaap
troffen hem in zijn naakte flanken
en hebben gewonnen; de tempel-
cobra's richten zich weer op

Expats, gastarbeiders, mensen
die geen kant op kunnen en blijven dromen
van een vrij leven als herders en veeheren
in een eigen land van grazige weiden
melk en honing (de oude belofte)

De jonge mannen verlangen
naar de mooie meisjes
van het noorden
terwijl zij hier het werk doen
in de delta, waar ze zich alleen thuis voelen

in de verhalen
van de oude god die de wereld schiep
met gedachten uit zijn hart, levende
woorden uit zijn mond, de Pottenbakker
die de mens boetseerde

verhalen
die hun ziel kneden, wat licht geven
wanneer het donker is in hun hart
vol oude as, waarin nog gloeit
het vuur van de Vernietiger

Dag zusje, jij bent de mooiste
Niemand zal ooit mooier zijn
Je houdt je groot
Je laat ons de tranen

Dag broer, ik ben geen hogepriester meer
sinds vader de goden afschafte
en nu hij vermoord is
rust de hemel

helemaal op jou, zoals hij het wilde
word jij de koning van de Rivier
Jij laat de Zon stralen, zoals ik
hem zal laten stralen aan de kust

waarheen ik het volk van grootvader
terug zal brengen, dag lieve mama
Jij zult de familie leiden
Jij bent sterk, jij bent de wijste

van ons allemaal, wij kinderen
van het Licht dat over heel de aarde
schijnt, en de duisternis
heeft het niet begrepen

We vertrokken op het goede moment
de toekomst lag open
verwanten ontvingen ons graag

Ze deelden de buit
en iedereen wist zeker wie
hen heeft geleid: de Vernietiger
uit hun schrijnende verleden

Dus ga ik de berg op
en ik blijf lang weg
om iets tastbaars te maken
als geschenk van hun god

Ik vertel hen
dat Hij Zich aan mij heeft laten zien
als een licht, feller dan de zon
verblindend voor wie zou kijken

het Allerhoogste
waarvan ik de hogepriester ben
met een halve naam in dienst
van de halve gelovigen die ik leid

want beter te verdragen
dan een open wond
is een halve waarheid

Dit jaar vertellen de karavanen
   dat de Grote Koningin met grote eer
   begraven is, ach mama
   zonder mij

Dit jaar vertellen de karavanen
   dat de Zonnekoning ziek is
   zijn vrouw ook, en men fluistert

   dat de goden hen straffen
   dat zij maar mensen zijn
   dat iedereen weet wat er komt

   van inteelt, o broertje
   o mijn lieve zus, wat hard
   is jullie lot, de Zon staat te hoog

   te ver van onze familie, ook hier
   in het tussenland waar ik ben
   blijven steken met de repatrianten

Dit jaar vertellen de karavanen
   dat de Zon is verbannen
   uit de naam van de koning

   dat hij bleek en koortsig is, met een klomp-
   voet en de ruggengraat van een slang
   die zich vooruit duwt met een stok

   Mijn neefje – ik ken je niet, men zegt
   dat je even mooi bent als Nefertiti was –
   ik bid de hemel zich over jou te ontfermen

Dit jaar vertellen de karavanen
   dat de koningin-weduwe alleen nog
   haar grootvader heeft om mee te trouwen

   De koning van het noorden geeft geen antwoord
   op haar brief, haar verzoek om een man naast haar
   op de troon die niet te redden is

In zijn hart woonde een wilde
geit die droomde van het paradijs
dus besloot hij erheen te gaan
en het was groter dan gedacht

Hij keek wekenlang uit
naar de allermooiste plek
om te gaan wonen, tot hij op een dag
de grens naderde, een muur

van bergen, en hun gewicht vulde
zijn benen, hij kon niet verder
en bleef waar hij was
zonder antwoord

wanneer zijn zoon vroeg of dit
het was, het beste, en zij
van alle mensen de gelukkigste
hier in het paradijs

Niet in een getto, woestenij of krottenstad
geboren zijn is een feit, geen gunst:

niemand hoeft mij te vermanen
omdat ik niet zelf de akker ontgon
de wegen niet plaveide en fruit eet
van bomen die ik niet heb geplant

Wel in een getto woestenij of krottenstad
geboren zijn is een feit, geen schuld:

niemand hoeft mij te vermanen
omdat ik hierheen ben gekomen
over wegen die ik niet plaveide
om op andermans akker te werken

en mee te eten van de vruchten
van bomen die ik niet heb geplant

Dood bloedt mijn hart nog
daar in de brandende zon
het mes, het blinkende mes

in mijn hand en toen
de glans van zijn bloed
wat heb ik in godsnaam gedaan

daar op die berg

verkocht ik mijn ziel aan de duivel
voor voorspoed, mijn volken talrijk
als de sterren, maar niet gezegend

door mijn schuld, door mijn grote schuld
stierf mijn vrouw van verdriet
ik begroef haar in een spelonk

vlakbij onze tenten en de stad
die vernoemd is naar het verbond
mijn verstandsverbijstering

vergeef me God
vergeef me Sara
vergeef me mijn zoon

Het was een spannend geheim
de mensen zinspeelden erop
vooral buiten de familie

maar ook gasten durfden het
met alle respect te noemen
ja, als dat toen niet gebeurd was
daar op die berg...

Maar ik kon het niet aan mijn kinderen vertellen
ik wilde een goede vader zijn en zeggen
dat hun opa spijt kreeg van zijn plan
en zijn zoon weer losmaakte

omdat omdat
er een engel verscheen
een engel van God

maar ik vond dat te ingewikkeld
dus de tweede keer liet ik de spijt weg
alleen de engel bleef over

De daad was te gruwelijk
geen vader die zoiets doet
geen god die zoiets vraagt

en als hij het al vraagt
laat hij het niet toe
als hij de ware god is

De jongen moest blijven leven
lang en gelukkig, de oudste
aartsvader van allemaal

Naast zijn halfbroer Ismaël
kreeg hij een plaats
tussen de grote namen

van zijn vader en de tweeling
Esau en Jakob, de jongste halfbroers
die konden doorgaan voor zijn zonen

Verder weten we niets
van hem, zijn korte leven
hij was nog een kind

daar op die berg

Voorspoed met gehoorzaamheid:
is dat het plan voor de mens?
Een familie die de vader volgt
zoals de vaders hun vader?

Of is het een verbond
van onbesneden liefde?
Eén hart, levend
vlees en bloed?

Eén hart, één bloed
van man en vrouw
dat een rode lijn trekt
om niet te overschrijden

Samenkomen
in één hart!
Het leven vieren
in één lied!

Vierhonderd sikkels zilver
hebben ze genoteerd
ons graf was kostbaar
al voor we er in lagen

omdat wij belangrijk zijn
in de verhalen van onze volken
maar wat weten ze ervan?

Ze verzwijgen mijn dochters
noemen mijn zonen bij de naam
van de landen om ons heen

alles onder de hemel
geven ze een plaats
alsof ze God zijn

maar ook hun botten worden broos
stof zoals wij in deze spelonk
mijn vrouwen en kinderen

behalve de eerste, mijn liefste
zijn as verwaaide
daar op die berg

Het had anders moeten aflopen
Met een supplement, een happy end
Nu kan ik me slechts verbeelden
dat er meer is dan offers
en rook voor God
voor ons het vlees
want het is feest
en dan eten we vlees

Hier ben ik
zeiden we, God eerst
en toen ik
tot mijn zoon
Ik bracht het offer
ik stelde de daad
bij mijn woord
Hier ben ik

Geen engel te bekennen

Wanneer ik voel dat er iets hogers is
voel ik juist mijn lichaam

Niet kijkend vanuit de diepte
of er een ladder is, maar
onbegrensd, en dan
weet ik dat Het niet bestaat
als hoger, maar in alles
dat ik aanraak, dat ik denk
dat ik in- en uitadem

Wat ik voel, is niet de afstand
maar de nabijheid van het al
verzucht ik vanuit de diepte
van mijn ziel, die niet bestaat
zoals ik heb geleerd, maar
die lichamelijk is, dat voel ik
wanneer ik voel dat er iets hogers is

Jonge mensen zijn slechte denkers
Je moet hen eerst te eten geven

van de vruchten van die ene
speciale boom van de kennis

wat nuttig en nadelig is
voor ze iets weten

en zodra ze dat snappen
begrijpen ze

dat het zo moet zijn
als je geen paradijskind wilt blijven

voor wie alles klaar moet staan
in een wereld zonder gevaren

Wat daar nadelig voor is, is goed
voor de mensheid, al is het jammer

dat veel volwassenen niet blijven eten
van de vruchten van die boom

Zoekt en gij zult vinden
dat het antwoord ligt
onder een nieuwe vraag

Nadat God gevonden was
en gedefinieerd
als onkenbaar
riepen er mensen: Ja, maar
dat is dus een geloof!
Paulus schreef het op:

De oude verhalen zijn geen bewijzen
het nieuwe verhaal is dat evenmin
hoe blind ik ook geweest ben

Spijker het maar op de deuren!
En toch moet het
bestaan, kijk naar de wonderen
om je heen, kijk naar alles
Je moet helemaal niet zoeken
niet definiëren, maar bewust zijn

ervoor open staan en het laten
komen en gaan, dan heb je het
gevonden

Het zweet waarin ik wakker schrik
na de waterhoos, de gierende tuien
die snijdend in mijn weefsels sloegen

de slippende wind door flarden halfzeil
aan het einde van mijn krachten
die mijn denken heeft gewurgd

de vluchtende waanzin
waarin ik ten onder ging
mijn snikkende SOS

red mijn ziel, dicht de gaten
ik ben moe, te moe om na te denken
en te verward om sterk te zijn

te zwak om te hopen, te bang
om los te laten – ik zal vergaan
in de diepte van de kolk, ik

kom niet met de schrik vrij –
benauwd schreeuw ik
om genade

God heeft weer eens medelijden
met de mensen, en met al hun vee

Daar sta ik dan, profeet
van onheil dat niet komt

profeet van een god die niet wil
gedefinieerd zijn

door ongelovigen
hun schuld en straf

Kaïn, Sodom, Ninivé
de rondtrekkende mannen

met vrouwen die verlangen
naar een huis met een tuin

Hun schuld, hun schuld
de grote schuld

van hun oordeel, de kruisen
van hun daden en hun wegkijken

Schuld die je niet kunt verkopen
voor wat geld, noch voor een waarheid

met een verlossing en troost
voor hen die God mag

Pa is gek, broertje ook wel
maar de oudste en ik zijn gewoon
trekkers net als opa Terach
uit de verhalen, mannen

geen armoedzaaiers
zoals andere ibrim

Wij hebben geen goden nodig
we zijn geen boeren, geen fantasten
die dat willen worden
dromend van eigen land

gelovend in de Kracht
van hun verlangen

El Sjaddai, Almachtige God
noemt pa die, broertje vocht ermee
en ze deden zaken: totale eerbied
voor de Kracht, land voor hen

In plaats van hun verstand
te gebruiken geloven ze, blind

Er zijn twee Hellen
buiten de muren
ginds bij de bron

Daar gingen kinderen door het vuur
voor hun ouders, wetend en bang
het einde niet te kunnen halen

geofferd als het dierbaarste
dat een mens kan geven
aan zijn koninklijke god

En op de bloedakker bij de engte
vochten de opstandelingen
zich dood voor hun nieuwe koning

zich vastklampend
aan de eerste stralen van de zon
terwijl het licht in hun ogen verflauwde

en hun bloed het water
van de bron verbitterde
voor ieder die het wist

De oudste zonen tellen
als oudvaders vanaf Adam
Set en Enos tot aan Methusalem

Kaïn is een ander verhaal
uit een tijd dat er meer mensen waren
meer vrouwen om te trouwen

Het is het verhaal van het offer
dat werd afgewezen
alsof God niet bestond

zodat Kaïn zijn geloof verloor
en daar om rouwde
en God kreeg spijt

zodat Hij verbood om hem
en andere ongelovigen te doden
een mens mag je niet doden

hakte Mozes uit in twee stenen
die hij meteen kapot smeet
om het volk een les te leren

met de ziedende moord
op 3000 man, het bloed kleeft
voor altijd aan de priesters

maar het was hun goed recht
want God wilde het
zelf doen

We kennen het verhaal
van de grote overstroming
als straf van God

Dat was eenmalig
heeft Hij beloofd, Hij geeft
sindsdien andere straffen

en zoals Job en Franz K
geloven gelovigen
dat ze altijd schuldig zijn

en blij moeten zijn
dat ze leven en
dat God hen niet vermorzelt

Maar God heeft geen dienaars nodig
maar mensen
hebben elkaar nodig

Dat is met het geloof
het enige
waaraan ze schuldig kunnen zijn

Ze hebben te veel gezien:
de kist, de buitenkant
van het geheim, want een geheim

heeft geen buitenkant
alleen per definitie
een verborgen inhoud

Ook al interesseerde het hen niet
ook al hebben ze niet gekeken
maar gedanst, het is te veel

Als je niets zou doen
komen er verhalen
over een kist en niets

dat voelbaar was, geen Kracht
die schept en vernietigt en
geen heilige stilte

Dus de priesters moeten wel
in het holst van de nacht
de getuigen in hun slaap

verrassen met een hand
op hun mond en een snelle haal
door hun keel, overal in het veld

rode vlekken voorzienigheid

Lilith was net als hij -
uit de klei, niet zo volgzaam
als ik; ze heeft hem verlaten

Ze zwerft liever rond
over de wereld, verleidt
's avonds mannen en berooft

gezinnen van hun baby's
zeggen de boze tongen
die iedereen zwartmaken

die niet in hun regels past
Het klopt dat ze in bomen woont
als een slang, ik sprak haar een keer

tenminste, ik denk dat zij het was
die mij prees om mijn verstand
en me wees op de rijpe vruchten

Met Adam kreeg ik twee kinderen
rib uit zijn ribben, bloed van mijn bloed
De derde is er later bij verzonnen

door de valse tongen
die alles witmaken
wat niet in hun regels past

Adam tekende het uit
in het zand: de rivier
stroomt naar het midden

van de dag, ertegenover
liggen de bergen vast
op hun plaats

al lijken ze te zweven
als wolken waar de wind
geen vat op heeft

We volgden de rivier
Het leven werd zwaarder
met zorgen om de kinderen

en de kleinkinderen
Ik had het niet willen missen
Alleen Abel, ach Abel

die zo hoogmoedig was
om onnadenkend te geloven
dat hij het beter wist

Abel, de braverik
kwam niet thuis slapen
Hij achtte zich beter

en bleef liever alleen
bij de dieren in het veld
met de honden als oppas

want alles moest zijn zoals toen
in het paradijs, die streek
van de verhalen

waar hij steeds weer om vroeg

Alles van ons leven wilde hij weten
het rondtrekken, de bessen
noten, geiten en koeien

En hij had een trucje
om witte rook te maken
Daarmee bespotte hij zijn broer

Ook Adam en mij verweet hij
Kaïn's behoefte aan gemak
Hij tergde hem, lokte hem uit

Je naam veranderen
na een schandaal, het werkt
met de tijd

Kaïn kon alles
hij maakte gereedschap
kweekte bonen en grassen
met eetbare zaden en
van leem bouwde hij een huis

Hij schiep wat hij bedacht
maar wie wil het nu nog weten?
Zijn naam is zwart gemaakt

dus moesten de kleinkinderen
hem wel loochenen, nee
hun grootvader was Set
de enige echte
zoon van Adam en Eva

die kanaaltjes groef
en ledikanten maakte
die schiep wat hij bedacht

Meestal zijn engelen vaag
zwakke schimmen in het hoofd
van de mensen die hen bedenken

maar profeten hebben wensen
die aartsengelen dwingen
om te doen en te zeggen
wat ze dringend nodig hebben

Het komt van God
ook het kwaad
(dat de mensen elkaar aandoen)

en de duivels uit de overlevering
die de uitverkorenen willen
verdrijven uit iedereen
die anders is dan zij

God is Alwijs
Hij laat de mensen
zelf oordelen

over geloof en weten
en de uitwerking van regels
voor alles waarover anders
twijfel zou kunnen bestaan

Niemand leeft voor zichzelf
zingen we op begrafenissen
We leven voor elkaar, de anderen
leven voor ons en werken voor ons

behalve de rentmeesters
die rijkdom vergaren
omdat ze willen geloven
dat dat het beste is, en omdat

niemand kan begrijpen
dat de schepping uit het niets
alles is, het heelal met de aarde
en de mensheid als dienaar

van de gewassen, eerst in Eden
daarna erbuiten, en dan
de tweede verdrijving, uit de stad
waar ze samenwerkten

verdreven naar alle streken
om God wereldwijd te eren
met landbouw, alsof de aarde
zonder dat niet goed genoeg zou zijn

Kleine kinderen eten
van de levensboom
Ze hebben nog niet gehoord
dat er ook andere bomen zijn

maar zodra ze dat te weten komen
willen ze die vruchten proeven
voorzichtig, desnoods flink zijn
en met een vies gezicht doorbijten

Ze stappen over op het nieuwe
dieet en gaan beseffen
dat het leven niet eeuwig is
en niet zo zorgeloos als het leek

Steeds moet er gekozen worden
tussen nuttig en nadelig, moet er
een wereld geschapen worden
zoals God dat deed

omdat je het wilt en kunt
omdat je weet en uitvindt
hoe het moet, slimmer
dan het slimste dier

Mensen mishandelen en twisten
en dat was niet voorzien -
een ongewenst gevolg
van hun zelfstandigheid

Natuurlijk kan God zich bedenken

Weg met de schepping
weg met de scheiding van de wateren
in de hemel en op aarde:
een zondvloed, en zand erover!

Nog een keer: ander plan!
Vooruit, een nieuw begin
een redding en de berusting
dat er nu eenmaal kwaad is

in de mens, maar verzacht
door de nieuwe stamvader
die belooft zich goed te gedragen
en voor de aarde en de mensen

zorgzaam te zijn

Het is een verkeerd verhaal
een lokaal verhaal van vrouw en vrouwer
dat de wereld heeft overwoekerd
Alleen in het oosten

bleef vrouwen en mannen
de culturele leugen bespaard
dat de vrouw een gat is
in de borst van de man

hem steeds weer een rib kost
arme man, eerst door God
daarna met zeven paarden
uit de klei getrokken

Ik stap uit zijn fantasie
van mannin, het droombeeld
dat een vrouw moet spelen
om bekeken, niet gezien

te worden, een mann-eke
een beetje fee, een beetje hoer
soms een muze voor zijn ziel
en de moeder van zijn kinderen

Abel is van bordkarton, een decor-
stuk voor de eerstgeborene
Hij zegt niets, hij volgt

en wordt vermoord
om aan Kaïn, de stamvader
van de mensen een reden te geven

om de wijde wereld in te trekken
Daar is de mens voor geschapen:
de aarde moet bewerkt worden

om ieder van ons te voeden
Zij is onze eerste moeder
ze mag niet bloeden

voor onze daden, als wij
haar natuur verkrachten
zullen we te gronde gaan

levensecht sterven, niet als personages
in andermans verhaal, een ander
zal er dan niet meer zijn

Hopend op een goed leven
hebben we de dagelijkse zorgen
en ongemakken er voor over

In het zicht van de eeuwigheid
van ieders respect en elk
denkbaar genot houden we vol

En omdat het niet te koop is
eigende de handelaar het zich toe
Het was een openbaring

voor hem, dat dat gewoon kon!
Juist op deze heilige plek
van de versmade oudste zoon

die bij een van de bezoeken
van zijn vader met hem
de kubus herbouwde

om zich te onderwerpen
aan de heilige belofte
van vele uitverkorenen

Gods wijsheid gaat boven alles
boven het onmogelijke, boven de tijd
en de zucht van de eeuwen
waarin de mens bestaat, ze is
als wonderen in alles besloten

in dag en nacht, sterren en planeten
in ezel, stier, struisvogel en gier
het nijlpaard en de machtige krokodil
de onvoorstelbaar vele manieren
waarop de dieren leven

en in elke waterdruppel, dauw
rijp, regen, hagel, sneeuw en ijs
Geen mens kan dat bevatten
evenmin zijn eigen aanwezigheid
en het verloop van zijn leven

zo nietig in Gods hand
die niets hoeft te sturen
want zijn wijsheid schept
automatisch - ook pech
en het kwaad van de mensen